Chợ Xóm Chiếu là một biến thể muộn của nhánh kiến trúc hiện đại nhiệt đới tại miền Nam, nơi ta có thể thấy các đặc điểm được phát triển theo khuynh hướng biểu hiện nhiều hơn thay vì hỗ trợ cho những chức năng thuần túy.

/Modernist series/

Khu vực chợ Xóm Chiếu là một tập hợp kiến trúc bằng bê tông đầy ấn tượng. 

Trung tâm của khu vực là nhà lồng chợ Xóm Chiếu, một công trình được đúc bằng khối bê tông hai tầng bao lấy một khung kết cấu thép đặt ở giữa. Bốn mặt của khối bê tông được bao phủ bằng các hệ lam gió, một đặc điểm thường thấy trong kiến trúc hiện đại nhiệt đới miền Nam. Cấu trúc lam góp phần hấp thụ nhiệt lượng và cho phép một lượng ánh sáng vừa đủ đi vào bên trong công trình. Hệ lam ở đây được cách điệu cầu kỳ, kết hợp cùng các tấm bê tông được tạo hình phức tạp, chỗ được bo tròn, chỗ thì góc cạnh vươn ra khỏi công trình, khiến cho ngôi chợ trở thành một tổng thể tương phản mạnh mẽ.

Vượt ra khỏi khuôn khổ của kiến trúc công cộng, người dân cũng đã tìm thấy ở bê tông những khả năng biểu đạt mới mẻ. Vật liệu này mang lại cho họ sự tiện nghi nhất mà thời đại của họ có thể trải nghiệm. Khung bê tông cho phép nới rộng không gian theo chiều cao, mở ra những khoảng lấy sáng lớn trên tường để tạo ra không gian nhiều ánh sáng.

Vượt ra khỏi khuôn khổ của kiến trúc công cộng, người dân cũng đã tìm thấy ở bê tông những khả năng biểu đạt mới mẻ. Vật liệu này mang lại cho họ sự tiện nghi nhất mà thời đại của họ có thể trải nghiệm. Khung bê tông cho phép nới rộng không gian theo chiều cao, mở ra những khoảng lấy sáng lớn trên tường để tạo ra không gian nhiều ánh sáng.

Sự lan tỏa của kiến trúc hiện đại, cùng với những biểu hiện mới mẻ của nó, đã đưa bê tông trở thành một vật liệu xây dựng phổ biến. Nó nhanh chóng thay đổi cảnh quan của thành phố thuộc địa trước đó và trở thành một phần thiết yếu của đô thị Sài Gòn. Những khảo sát tiếp theo sẽ tiếp tục đặt các công trình này vào một tổng thể rộng hơn, đặc biệt là đặt dưới góc nhìn của chủ nhân và những người xây dựng nhà ở, để tìm hiểu cách người dân tương tác, diễn giải và biến đổi ý niệm ‘hiện đại’ trong những thập kỷ năng động, giàu tính thể nghiệm.

Nội dung: Hiếu Y

Hình ảnh: Duy Khang